Vruchtbaarheid onder druk

Samenvatting

Ondanks dat de wereldbevolking explosief stijgt, neemt gemiddeld het aantal geboortes per vrouw af.  Dit zogenoemde vruchtbaarheidscijfer is de laatste 60 jaar gedaald van 5 naar 2,3 kinderen wereldwijd en in Nederland was in 2023 dit cijfer 1.6.
De afname van het vruchtbaarheidscijfer wordt enerzijds veroorzaakt door positieve ontwikkelingen als een betere sociale en economische positie van de vrouw en werkzame anticonceptie middelen. Anderzijds wordt de daling veroorzaakt door een afname in de vruchtbaarheid van zowel vrouw als man. Hierbij blijken diverse factoren een rol te spelen (zie het volledige artikel). Een van de belangrijke factoren is de aanwezigheid van toxische stoffen in onze voeding en drinkwater door belasting van het milieu. Producten met Ftalaten en BPA kunnen we zelf vermijden en ook de keuze maken voor onbespoten of biologische voeding.
Ter ondersteuning van de vruchtbaarheid zijn zowel acupunctuur, homeopathie en kruiden effectief.
In ons centrum behandelen we veel mensen met vruchtbaarheidsproblemen, zowel mannen als vrouwen. Dit doen we meestal met acupunctuur, soms ondersteund met kruiden of supplementen en klassieke homeopathie.

Groei of krimp?

Veel van de problemen wereldwijd worden in verband gebracht met de overbevolking. De laatste 70 jaar is de wereldbevolking toegenomen van 2,5 miljard naar meer dan 8 miljard. Het aantal geboortes per vrouw neemt mondiaal geien al vele jaren af. In 1960 kreeg een vrouw gemiddeld nog 5 kinderen, nu is dat gedaald naar 2.3 kinderen. Dit gemiddelde noemt men het vruchtbaarheidscijfer.  De afname van het vruchtbaarheidscijfer komt grotendeels door een flinke daling in de ontwikkelde landen. In Nederland kwam dat cijfer in 2023 uit op 1.6. In Zuid Korea is het zelfs gedaald naar 0.8. Bij een vruchtbaarheidscijfer beneden de 2.1 begint een bevolking te krimpen. Als de huidige trend zich voortzet zal het wereldwijde geboortecijfer vanaf ongeveer 20250 onder de 2.1 uitkomen en zal de wereldbevolking geleidelijk weer gaan krimpen. Omdat er tegen die tijd ongeveer 10 miljard mensen op aarde rondlopen lijkt die krimp een welkome ontwikkeling.

In Nederland hebben wij van het lage vruchtbaarheidscijfer nog weinig gemerkt; de bevolking groeit nog ieder jaar. Maar dat komt niet door een toename van het aantal geboortes, maar door een positief migratiesaldo. Er bestaan bij de overheid al langer zorgen over een mogelijk terugloop van het aantal inwoners door een laag vruchtbaarheidscijfer; onze samenleving heeft altijd gerekend op groei: productiegroei, inkomensgroei en inderdaad bevolkingsgroei. Als de bevolking begint te krimpen ontstaan er bijvoorbeeld problemen op de arbeidsmarkt, zijn er in verhouding meer gepensioneerden en zal een grote groep ouderen verzorgd moeten worden door een krimpende groep jongere mensen.

Sperma heeft het moeilijk

Tot nu toe is de afname van het vruchtbaarheidscijfer vooral het resultaat van positieve ontwikkelingen als een betere sociale en economische positie van de vrouw en werkzame middelen om de vruchtbaarheid te reguleren. Wij kiezen er grotendeels bewust voor om minder kinderen te krijgen. Er is echter tegelijkertijd ook een andere ontwikkeling gaande; de hoeveelheid gezonde zaadcellen in het sperma neemt af, terwijl ook een toenemend aantal vrouwen vruchtbaarheidsproblemen ondervindt. Tot nu toe heeft die verminderde vruchtbaarheid niet een heel groot effect op het lage geboortecijfer; het gaat grotendeels nog om een zelfverkozen beperking van het aantal kinderen per vrouw. Maar dat kan veranderen. Bevatte 1 ml sperma 50 jaar geleden nog meer dan 100 miljoen zaadcellen, inmiddels is dat heel geleidelijk teruggelopen naar 47 miljoen. Dat lijkt nog steeds heel veel, maar een daling beneden de 40 miljoen geeft al een verminderde kans op zwangerschap. Er zou dan in de toekomst een moment kunnen komen waarop ons zelfgekozen lage gemiddelde geboortecijfer ingehaald wordt door onze verminderde vruchtbaarheid; er worden dan minder kinderen geboren dan we zouden willen.

Levensstijl en milieu

Het is daarom belangrijk , niet alleen voor degenen met een zwangerschapswens, maar ook voor de mensheid als collectief om inzicht te krijgen in de factoren die een rol spelen bij deze achteruituitgang. Dat blijken er vele te zijn. Zo zijn er bijvoorbeeld de factoren die te maken hebben met een westerse levensstijl, zoals een teveel aan bewerkte voedingsmiddelen, een gebrek aan beweging, chronische stress en het gebruik van alcohol en drugs. Ook het feit dat in veel landen mensen op latere leeftijd kinderen krijgen heeft een negatief effect op de fertiliteit. Vroeger werd gedacht dat leeftijd voor mannen niet zo’n belangrijke factor is als voor vrouwen, maar het is inmiddels gebleken dat de kwaliteit van het sperma toch flink achteruit gaat bij het ouder worden. Niet alleen is er een achteruitgang in aantal en beweeglijkheid van de spermacellen, maar ook de kans op genetische afwijkingen neemt toe.

Toxische stoffen

Een belangrijke factor in vermindering van vruchtbaarheid bij zowel man als vrouw is de aanwezigheid van toxische stoffen in het milieu, in het voedsel en in het water. Van bijvoorbeeld Pfas, ftalaten en BPA is aangetoond dat ze een negatief effect op de vruchtbaarheid hebben. Dat effect komt voor een groot deel tot stand door een verstorende werking op de hormonale balans.
De concentraties van deze toxische stoffen zijn de laatste decennia flink toegenomen. Van veel stoffen is nog niet precies bekend wat voor effect ze hebben en het is al helemaal lastig in te schatten wat het gecombineerde effect van al die stoffen is. En wat voor de mens geldt, geldt ook voor de vele diersoorten waarvan de vruchtbaarheid raakt aangetast.

Een stille lente?

Al met al zal de mensheid de komende decennia serieus werk moeten maken van het uitbannen van het gebruik van dit soort stoffen. Het is belangrijk dat er meer bewustzijn ontstaat rond dit thema en dat er druk wordt uitgeoefend op overheden om het gebruik van dit soort stoffen aan banden te leggen. Het thema is echter niet nieuw; al in 1962 schreef bioloog Rachel Carson het boek “Silent Spring”, waarin ze het effect op natuur en mens beschrijft van met name pesticiden. Sinds die tijd is echter de belasting van het milieu met een groeiend scala aan toxische stoffen alleen maar toegenomen.

Fertiliteit verbeteren

Als individu hebben wij misschien niet een direct effect op het milieu, maar wij kunnen wel degelijk een positieve invloed hebben op onze fertiliteit. Producten met Ftalaten en BPA kunnen vermeden worden. Pfas zit vaak in de anti-aanbaklaag van pannen en ook in bakpapier. Je kunt zorgen dat je zoveel mogelijk natuurlijke producten gebruikt en zoveel mogelijk biologische geteeld voedsel gebruikt.
Ook de eerder genoemde factoren die met lifestyle te maken hebben zijn grotendeels vermijdbaar; zorg voor een gebalanceerde, natuurlijke voeding, zorg voor voldoende beweging, een gezonde slaap en vermijd chronische stress. Pas ook op met alcohol en drugs.

Bij het Centrum Integrale Geneeskunde behandelen wij veel mensen met fertiliteitproblemen. Meestal melden vrouwen zich voor behandeling, maar ook voor de mannelijke vruchtbaarheid kunnen wij veel betekenen. Acupunctuur, ondersteunende kruiden, eventueel bepaalde voedingssupplementen en een persoonlijk lifestyle-advies kunnen voor zowel mannen als vrouwen hun vruchtbaarheid aanmerkelijk verbeteren.

Geplaatst in Geen categorie