De laatste tijd krijgen wij steeds vaker de vraag of wij ook een behandeling hebben voor een “leaky gut”, oftewel: een lekkende darm. In dit stukje leggen wij uit wat een lekkende darm is, hoe het komt, of het een probleem is en wat er aan te doen is.

Het darmslijmvlies

Wat er verstaan wordt onder een leaky gut is een verminderde integriteit van het slijmvlies van met name de dunne darm. Dit slijmvlies vormt samen met de slijmlaag die zich daarop bevindt een barrière tegen micro-organismen in de darm, tegen agressieve stoffen als verteringssappen, tegen irriterende stoffen in de voeding en ook tegen onvoldoende verteerde bestanddelen van onze voeding.

Het darmslijmvlies is zo opgebouwd dat het selectief de verteerde voedingsstoffen opneemt en de rest buiten houdt. Om deze barrière in stand te houden vernieuwt het dunne darmslijmvlies zich om de paar dagen geheel, zodat beschadigingen van darmcellen snel gerepareerd worden. Deze darmcellen zijn onderling ook nog eens stevig verbonden door zogenaamde “tight junctions”. Door ook nog eens slijm met daarin antistoffen tegen schadelijke darmbacteriën af te geven is de darm dan goed beschermd tegen diverse invloeden.

Er dient dan wel een goede balans te zijn tussen beschermende krachten en de verstorende prikkels. Krijg je bijvoorbeeld een salmonella infectie, dan zijn vaak de beschermende krachten niet meer afdoende en raakt het darmslijmvlies ontstoken. Ook bepaalde stoffen, zoals alcohol en bepaalde medicijnen en voedingsstoffen waar je intolerant voor bent kunnen deze balans verstoren.
Verder zijn er bepaalde aandoeningen, zoals de ziekte van Crohn, waarbij het immuunsysteem delen van de darmwand aanvalt die kunnen leiden tot het verstoren van deze balans.

Al dit soort factoren kan leiden tot een verminderde integriteit van het darmslijmvlies, waardoor het darmslijmvlies als het ware gaat lekken. Er lekt dan niet letterlijk iets door de darmwand heen, maar wel is het mogelijk dat de barrière tussen de darminhoud en bloed en lymfe dan vermeerderd doorlaatbaar wordt. Bacteriën, schimmels en onverteerde voedingsdeeltjes kunnen dan direct in contact komen met bloed, lymfe en delen van het immuunsysteem. Het immuunsysteem kan dan reageren met een ontstekingsreactie, lokaal in de darmwand, of verderop in ons lichaam.

Geen ziekte, maar een symptoom

Een “leaky gut” is dus niet een apart ziektebeeld, maar een mogelijk gevolg van een aantal heel uiteenlopende toestanden: infecties, auto-immuunaandoeningen, voedingsintoleranties, prikkelende stoffen (alcohol, nicotine, medicijnen) en verstoringen van de normale darmflora. Het kan een kortdurende toestand zijn, die vanzelf weer gecorrigeerd wordt, of een chronische toestand, die voortduurt zolang de verstorende invloeden blijven bestaan.

Geen diagnose

Als de integriteit van het darmslijmvlies langdurig verstoord blijft kan dat leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor ontstekingen en ook neemt de kans op activering van auto-immuunaandoeningen toe.

De beschermende functie van het darmslijmvlies kan vaak worden verbeterd door aanpassingen in de voeding en door maatregelen om de darmflora te verbeteren. Maar omdat het geen apart ziektebeeld is bestaat er geen zinvolle standaardbehandeling voor leaky gut. Toch wordt de leaky gut binnen bepaalde vormen van alternatieve geneeskunde veelvuldig “gediagnostiseerd”. Feitelijk is dit weinig zinvol en past vooral naadloos in een rijtje standaarddiagnoses die door bepaalde alternatieve geneeskundigen graag gesteld worden, zoals “candida” en “zware metalenbelasting” en “bijnieruitputting”.
Met dit soort diagnoses wordt indruk gemaakt op de patiënt, die dan denkt dat deze behandelaar dan eindelijk weet waar al die klachten toch vandaan komen. Vaak is dat dan het uitgangspunt voor reeks kostbare onderzoeken en behandelingen die lang niet altijd zinvol zijn.

Internetfuik

Als je op internet zoekt naar “leaky gut” kom je vaak terecht bij bonafide uitziende sites van behandelaars en “patiëntenverenigingen” voor leaky gut en zogenaamde Alimentair Geïnduceerde Aandoeningen (AGA’s). Met een wetenschappelijk aandoend verhaal worden patiënten vervolgens vaak verleid om allerlei peperdure en vaak zinloze onderzoeken te laten uitvoeren en wat standaard behandelingen te ondergaan. Patiënten wordt zo een “diagnose” aangepraat en zij worden een fuik ingetrokken waar ze pas na veel tijd en geld besteed te hebben weer gedesillusioneerd uitkomen.

Wij distantiëren ons met klem van dit soort praktijken en willen mensen op deze plaats waarschuwen om daar niet in te trappen.

Betekent dit dan dat het hele leaky gut verhaal onzin is? Nee, zeker niet, maar het is geen aparte ziekte. Het kan onderdeel zijn van heel uiteenlopende ziektebeelden die allemaal een eigen aanpak behoeven. Een diagnose “leaky gut” is veel te algemeen om nuttig te kunnen zijn.

In ons Centrum stellen wij dit soort diagnoses dan ook niet, maar proberen wij daarentegen een zo goed mogelijk inzicht te krijgen in iemands gezondheid op alle niveaus en in al zijn aspecten. En uiteraard zijn voeding en spijsvertering daar onderdeel van. Door in te werken op diverse aspecten van iemands gezondheid en functioneren in het algemeen komen alle onderdelen beter in balans, ook de darm. En daarvoor zijn allerlei dure onderzoeken in de meeste gevallen geheel overbodig.